Merne jedinice Anglosaksonskih zemalja

English weights and measures

Prilikom preračunavanja memih jedinica koje su u upotrebi u anglo-saksonskim zemljama (Velikoj Britaniji, SAD i drugim zemljama pod njihovim uticajem) u metričke treba biti obazriv pre svega iz sledećih razloga:

• jedinice istog naziva često imaju različita značenja u V. Britaniji i SAD
• u okviru jednog sistema, jedinica jednakog naziva može imati različite vrednosti zavisno od predmeta merenja
• jedinica istog naziva može biti, na primer, mera i za masu i za zapreminu, pa treba obratiti pažnju na dodatnu specifikaciju.

Tako je američki galon za 20% manji od britanskog, dok je unca za merenje dragocenih metala za oko 10% veća od one kojom se meri masa drugih predmeta; u isto vreme unca može biti i mera zapremine tečnosti.
Iako je i u V. Britaniji, SAD, Kanadi i drugim zemljama metrički sistem zvanično prihvaćen kao osnova mernih jedinica, do potpunog prelaska na metrički sistem proći će, bez sumnje, još dosta vremena.
Napomena. U anglosaksonskim zemljama umesto decimalnog zareza koristi se decimalna tačka. U V. Britaniji se stavlja na sredinu, npr. 3-14, a u SAD dole, kao 3.14. Ako je celi broj nula, npr. 0,3, sreće se i način pisanja sa izostavljenom nulom, kao .3. S druge strane, zarez se koristi za odvajanje hiljada, npr. 23 400 je 23,400, što može izazvati zabune. Kao znak množenja umesto tačke najčešće se koristi znak x.

Lengths

Mere za dužinu

Osnovne jedinice:
inch (in.), inč, pake = 2,5400 cm (Dužina inča u V. Britaniji i SAD neznatno se razlikuje. Tako je britanski inč za 7 jedinica na osmoj značajnoj cifri manji, tj. za 0,00028% )
foot (ft.), (ma. feet), stopa = 12 in. = 30,480 cm
yard (yd.), jard = 3 ft. = 0,91440 m
waile (statute mile) (mi.), miija = 1760 yd. = 1609,35 m

Druge jedinice:
bolt (U.S. cloth), (mera za tkanine) = 120 ft. = 36,576 m
cable length, (dužina kabla, konopca) = 720 ft. = 219,456 m
chain (setveyors or Gunter's) (ch.), geodetski merni lanac = 4 rd. = 66 ft. = = 20,11634 m
chain (engineer's or Ramsden's) (ch.), merni lanac = 100 ft. = 30,430 m
cubit,lakat = 18 in. = 45,72 cm
ell, aršin — 45 in. = 114,30 cm
fathom (fath.), hvat = 6 ft. = 1,8228 m (182.28 cm)
furlong (fur.), brazda (pluga) = 220 yd. = 201,168 m
league (statute) (L., !., lea.), liga = 3 mi. (statute) =4,8280 km
League (nautical), liga nautička, morska = 3 mi. (nautical) = 5,5597 km
line, linija — 1/12 in. = 2,1167 mm
link, karika mernog lanca u geodeziji) = 7,92 in. =20,1168 cm
mil, mil = 0,001 in. = 0,0254 mm
mile (nautical, Brit.; adm. Brit.) (mi.) nautička, admiralitetska milja = = 1853,184 m
mile (nautical, int.) (mi.), morska, nautička milja = 1852 m
mile (geographical) (mi.), geografska milja = 7,4204 km

nail = 2,25 in. = 5/715 cm
pace, korak = 30 in. = 76,20 cm
pica, cicero (jedinici) veličine slova) = 1/6 in. = 0,4233 cm (U Evropi jedinica cicero je nešto veća i iznosi 0,451 cm )
point (printers), tipotačka = 0,3515 mm (U Evropi tipotačka ima nešto veću vrednost i iznosi 0,3759 cm )
perch, vidi- rod
palm, šaka = 3 in. = 7,62 cm
pole, vidi - rod
rod (rd.), merna motka - 25 links = 16,5 ft. = 5,Q29 to. (Rod u građevinarstvu može biti i mera zapremine ozidanog zida, tj. 1 rod = 16,5 ft. x 16,5ft. x 1,5 debljina cigle = 306ft3 = 8,665ms)
rope = 20 ft. = 6,0960 m
skein = 360 ft. = 109,728 m
span, pedalj = 9 in. = 22,860 cm

Area

Mere za površinu
Osnovne jedinice:
square inch (sq. in., in2), kvadratni inč = 6,4516 cm²
square foot (sq. ft., ft2), kvadratna stopa = 929,03 cm²
square yard (sq. yd., yd2), kvadratni jard = 0,836 13 m²
square mile (sq. mi.), kvadratna milja = 640 A. = 2,589 998 km²
Druge jedinice:
acre (A.), jutro zemlje, akar = 4046,873 m²   Nije identično sa našim jutrom koje je 5754 m²
circular mil, kružni mil (površina kruga sa prečnikom od 1 inila) = = 0,050 760 95 mm²
circular inch, cirkularni inč (površina kruga sa prečnikom od 1 inča) = = 5,067 08 cm²
square rod (sq. rd.) = 25,293 ma
township = 36 sq. mi. = 93,240 km²
rood, četvrt jutra = 1/4 A. = 1210 sq. yd. = 1011,71 m2

Volume and Capacity

Mere za zapreminu Osnovne jedinice:
cubic inch (cu. in, in3), kubni inč = 16,3871 cm3
cubic foot (cu. ft., ft.3), kubna stopa = 0,028 316 8 m3
cubic yard (cu. yd.), kubni jard = 27 cu. ft. = 0,764 555 m3
cubic mile (cu. mi-), kubna milja =.4,1682 km3

Capacity — Liquid measure

Mere zapremine tečnosti
barrel, U.S. liquid (bbl.), barel, bure = 31,5 gal. (U.S.) = 0,11924 m3
barrel (oil) (bbl.), barel, bure***** (naftinih derivata, ulja) = 42 gal. (U.S)«= 0,1590 m3
firkin, malo bure = 9 gal, = 0,040915 m3 (brit.); 0,034 070 m3 (amer.)
Kako je barel jedinica zapremine, ne može se bez daljeg definisati ekvivalent u tonama ako se ne zna gustina derivata u pitanju. Kako npr. gustina sirove nafte varira od 0,7 do preko 1,0, barel nafte može biti od O,11 do 0,16 lt.
gallon (Imperial or British) (gal.), galon (britanski) = 4 qt. = 4546,09 cm³
gallon (U.S.) (gal.), galon (američki) = 4 qt. = 3785,41 cn³
gill (gi.), džil = l/8qt. = 142,06 cms (brit.); 118,29 cm³ (amer.)
hogshead (hhd.), bure = 63 gal. = 0,28640 m3 (brit.); 0,233 49 m3 (amer.)
kilderkin, bure (piva) = 18 gal. (Imp.) = 0,081 832 m³
noggin = 1/32 gal. (Imp.) = 142,06 cm³
pint (pt.), pajnt = 4 gi. = 568,26 en?.3 (brit.); 473,179 cm3 (amer.)
pottle = 1/2 gal. (Imp.) = 2273,04 cm³
Quart (qt.), kvart = 2 pt. = 1/4 gal. = 1136,52 cm3 (brit.); 946,358 cm³
(amer.)
tun, baèva = 252 gal. = 1,1456 m3 (brit.); 0,9539 m3 (amer.)

Apothecaries' fluid measure

Apotekarske mere zapremine
fluid drachm (Brit.) (dr. fl.), tečna drahma = 1/8 fl. oz. = 3,55163 cm³
fluid dram (U.S.) (fl. dr.), tečna drahjna (amer.) = 60 min. = 3,6967 cm³
fluid ounce (Brit.) (fl. oz.), tečna unca = 8 dr. fl. = 28,4131 cm³
fluid ounce (U.S.) (fl. oz.), tečna unca (amer,) = 8 fl. dr. = 29,5735 cm³
gallon (Imeprial) (gal., Imp.), galon (brit.) = 4546,09 cm³
minim (Brit.) (min.), minim = 0,059194 cm³
minim (U.S.) (min.), minim (amer.) = 0,061 611 9 cm³
pint (U.S.) (pt.), pajnt (amer.) = 16 fl. oz. = 473,176 cm³

Dry measure

Suve, nasipne mere zapremine
bag,džak = 3 bu. = 0,109 107 m³
bushel, dry (British) (bu.), bušel = 36,3687 dm³
bushel, dry (U.S.) (bu.), bušel (amer.) = 35,2391 dm³
barrel, dry (British) (bbl.), barel, suvi = 36 gal. = 0,163 66 m³
barrell, dry (U.S.) (bbl.), barel, suvi (amer.) = 105 qt. =0,115 63 m³
bucket, kofa = 4 gal. (Imp.) = 18,185 dm³
butt, dry (British), bačva = 126 gal. (Imp.) = 0,572 81 m³
chaldron, dry (British), (mera za ugalj) = 32 bu. (Brit.) = 1,1638 m³
chaldron, dry (U.S.) (mera za ugalj) = 36 bu. (U.S.) = 1.26S6 m³
coomb, dry (British) = 4 bu. = 0,145 48 m³
peck, dry (British) (pk.) = 2 gal. (Imp.) = 9092,18 cm³
peck, dry (U.S.) (pk.) = 8 qt. dry = 8S09 83 cm³
quart, dry (British) (qt.), suvi kvart = 2 pt.. dry = 1101,23 era³
register ton (British), reglstraska tona = 100 cu. ft. = 2,8317 m³
sack (British), džak = 3 bu. = 0,10911 m³
seam (British), (mera za žito) = 8 bu. = 0,290 95 m³
strike (British) = 2 bu. = 72,738 dm³

Mass

Mere za masu
Trgovački sistem masa
(Avoirdupois, av.)
dram (dr. av.), drcm, drahma = 1,771 845 g
geepound, v. slug
grain (gr.), gren = 0,064 798 918 g
hundredweight, short (cwt.), centner = 100 lb. — 45,3592 kg
hundredweight, long = 112 lb. = 50,8023 kg
ounce (oz. av.), unca, uncija = 16 dr. = 28,349 523 g
pound (lb. av.), funta, libra = 16 oz. = 0,453 592 37 kg
U upotrebi za merenje telesne težine i za krupnu stoku. Može imati i druge vrednosti, npr. za meso i ribu — 8 lb., za sir — 16 lb., za seno — 22 lb., za vunu — 24 lb. itd.
quarter, mass (British) = 1/4 short hundredweight = 25 lb. = 11,340 kg
quarter, mass (British) — 1/4 long hundredweight = 28 lb. = 12,70 kg
quarter, mass (U.S.), četvrtina tone, male = 500 lb. = 226,795 kg
quarter, mass (U.S.), četvrtina tone, velike = 560 lb. = 254,01 kg
quintal (q.), (U.S. cr British), kvintal = 100 ili 112 lb.
slug = 32,174 lb. = 14,594 kg
stone (British) = 14 lb.* = 6,350 kg
ton, short (tn., tn. sh.), mala, „kratka" tona = 2000 lb. av. = 907,185 kg
ton, long (tn. 1.), velika, „dugačka" tona = 2240 lb. av. = 1016,0470 kg
tonne (t.), metrička tona = 2204,62 lb. av. = 1000 l.g

Troy, tr., t.

Monetni sistem m a s a
grain (gr.), gcen = 64,7989 mg
ounce (oz. t.), fina unca = 20 dwt. —- 31,103 481 g
pennyweight (dwt.), per.i-težina = 24 gr. = 1,555 174 g
pound (lb. t.), funta, monetna = 12 oz. t. = 373,241 77 g

Apothecaries, ap.

Apotekarski sistem masa
dram (dr. ap.), drem, drahma = 3 s. ap. = 3,887 935 1 g
drachm, v. dram
grain (gr.), gren = 64,7989 mg
ounce (oz. ap.), unca, apotekarska = 8 dr. ap. = 31,103 481 g
pound (lb. ap.), funta, apotekarska = 12 oz. ap. = 373,241 77 g
scruple (s. ap.), skrupula = 20 gr. = 1,295 978 4 g

Velocity

B r z i n a
foot per minute (fpm.), stopa u minuti = 0,5080 cm s^-1
foot per second (fps.), stopa u sekundi = 30,4801 cm s^-1
inch per minute (in./min.), inča u minuti =0,042 333 cm s^-1
knot (K., k.), čvor = 1 naut. mi./hr. = 1,8532 km h^-1
= 0,51477 m s^-1
mile per hour (tnph.), miija na čas = 1,609 34 km h^-1
= 0,44704 m s^-1
revolution per minute (rpm.), obrta u minuti = 1/60 Hz
revolution per second (rps.), obrta u sekundi = 1 Hz

Acceleration

Ubrzanje
foot per secoud per second, stopa u sekundi po sekundi = 30,4801 cm s^-2
mile per hour per minute, milja na čas po minuti = 0,745 07 cm s^-2
mile per hour par second, milja na čas po sekundi = 44,704 cm s^-2

Density

G u s t i n a
pound per cubic foot (lb./cu. ft.), funti po kubnoj stopi = 0,016 018 g cm^-3 == = 16,0185 kgm^-3
pound per gallon (Imp.) (lb./gal.), funti po galonu = 0,099776 g cm^-3 = = 99,7763 kg m^-3
pound per gallon (U.S.) (lb./gal.), fund po galonu (amer.) = 0,119 826 g cm^-3= = 119,826 kg m^-3
ton (2000 lb.) per cubic yard (ton/yd.), malih tona po kubnom jardu = 1328,94 km m^-3

Viscosity

Vlskozitet
foot squared per second (ft.2/sec.),kvadratnihstopa u sekundi = 929 Stokes = = 9,29 • 10^-2 m² s^-1
pound weight second per square foot (lbf.-scc./ft.²), funta-sekundi po kvadratnoj stopi = 478,8 Poise = 47,88 Pa s
pound weight second per square inch (lbf.-scc./in.², 1 Reyn), funta-sekundi po kvadratnom inču = 6,895 • 10⁴ Poise = 6,895 • 10³ Pa s
inch squared per second (in.²/sec), kvadratni inč u sekundi — 6,542 Stokes == 6,452 • 10^-4 m² s^-1

Diffusivity, Coefficient of Diffusion

Difuzivnost, kocficijent difuzije inch squared per second (in.2/sec), kvadratni inč u sekundi = 645,16 cm² s^-1 ---- 6,4516 • 10^-4m² s^-1

Electrical Units

Električne jedinice
electrostatic foot-pound second unit, elektrostatička jedinica u sistemu stopa-funta-sekunda (naboj) = 1,1952 • 10^-6C


electrostatic cgs unit of potential per inch, elektrostatička cgs jedinica potencijala po inču (jačina el. polja) = 118,05 V cm^-1 = 1,1805 • 10⁵ V m^-1 electromagnetic cgs unit of potential per inch, elektromagnetska cgs jedinica potencijala po inču (jačina el. polja) = 3,9370 ¦ 10^-9 V cm^-1 = 3,9370 • 10^-4 Vm^-1
volt per inch (V./in.), volt po inču = 0,393 70 V cm^-1 = 393,70 V m^-1
Board of Trade Unit (England 1903) =0,9984 0mega
ohm-inch, om-inč = 2,540 Omega cm
ohm-mil-foot, om-mil-stopa = 1,6624 ¦ 10^-7 Omega cm
ohm-mile-pound; om-milja-funta = 1,7513 • 10^-4 Omega g m

Jedinice temperature
U anglosaksonskim zemljama u upotrebi su dve skale temperature: stepeni Farenhajta (degrees Fahrenheit, ^oF) i (ređe) stepeni Rankina (degrees Rankine, ^oR)*. Po svojoj vcličini ^oF i ^oR su 5/9 stepena Celzijusa, ^oC, ili Kelvina, K, ali kod ^oF nema mogućnosti neposrednog preračunavanja zbog drugačije definicije nule temperature (tačka topljenja leda je 32 ^oF a tačka ključanja vode 212^oF
Za preračunavanje služe sledeći obrasci: ^oC = 5/9(^oF — 32) odn. ^oF = 32 + 9/5 ^oC
^oR = 459,69 + ^oF i K = 5/9 ^oR.
Rankinova skala je skala apsolutne temperature analogna Kelvinovoj.

Kod ovakvog označavanja postoji opasnost da se stepen Rankina zameni sa stepenom Reomira (Reaumur) koji se u Evropi označavao tnkođe sa ^oR, iako danas više nije u upotrebi

Mass concentration

Koncentracija
ounce (av.) per ton (2000 lb.), unca po maloj toni = 31,25 mg kg^-1
ounce (av.) per ton (2240 lb.), unca po veiikoj toni = 27,90 mg kg^-1
pound (av.) per ton (2000 lb.), funta po maloj toni = 0,500 00 g kg^-1
pound (av.) per ton (2240 lb.)5 funta po velikoj toni = 0,4464 29 g kg^-1

Flow

Protok
cubic foot per minute (cfm.), kubna stopa u minuti = 471,95 cm³ S^-1
cubic foot per second (cfs.), kubna stopa u sekundi = 0,028 316 9 m³ s^-1
cubic yard per minute, kubni jard u minutu = 0,012 742 6 m³ s^-1
gallon (Imp.) per second, galona (engl.) u sekundi = 4,5461 • 10^-3 m³s^-1
gallon (U.S.) per second, galona (amer.) u sskundi = 3,7854 • 10^-3 m³ s^-1

Force

Sila
poundal (pdl.), paundal = 1 lb.-ft./s² = 14,098 08 p = 0,138255 N
pound-weight (lfb.), funta-težina = 453,5923 p = 4,448 22 N

Pressure

Pritisak
foot of water at 39.1^oF, stopa vodenog stuba na 4 ^oC = 304,79 Kg m^-2
inch of mercury at 32^oF, inč živinog stuba na 0^oC = 345,31 kg m^-2
inch of water at 39.1^oF, inč vodenog stuba na 4^oC = 25,399 kg m^-2
ounce per square inch, unca po kvadratnom inču = 43,9419 kg m^-2
pound per square foot, funta po kvadrataoj stopi = 4,832 43 kg m^-2
pound per square inch (psi., psia., psig,*), funta po kvadratnom. inču = = 703,070 kg m^-2
Razlika izmedu Psia. i psig. je u tome što prvo znači od nultog pritiska (a = absolute), a drugo od 1 atmosfere, tj. natpritisak(g = gauge)
ton (2000 lb.) per square foot, malih tona po kvadratnoj stopi = 9764,8 kg m^-2
ton (2240 lb.) per square foot, velikih tona po kvadratnoj stopi = 10 936,60 kg m^-2
ton (2000 lb.) per square inch, mala tona po kvadratnom inču = 1,4062 • 108 kgm^-2
ton (2240 lb.) per square inch, velika tona po kvadratnom inču = 1,5755 • 106 kg m^-2

Work and Energy

Rad i Energija
British thermal unit (mean) (BTU, Btu.), britanska toplotna jedinica = = 0,2930 Wh = 0,25198 kcal = 1055,06 J
cubic foot atmosphere, kubna stopa — atmosfera = 2869 2 J
foot-pound (ft.-lb.), stopa-funta = 3,7662 • 10^-4 Wh = 1,355, 82 J
foot-poundal (ft.—pdl.), stopa-paundal = 0,010067 cal = 0,042140 J
therm = 10⁵ BTU = 105,506 MJ

Power

S n a g a
BTU (mean) per minute, britanska toplotna jedinica u minutu = 17,580 W
BTU (mean) per second, britanska toplotna jedinica u sekundi = 1,0548 kW
foot-pound per minute, stopa-funta u minuti = 0,022 597 W
foot-pound per second, stopa-funta u sekundi = 1,355 82 W
horse power (h.p., HP), konjska snaga = 550 ft.lbf. /sec. = 745,70 W
(Konjska snaga u metričkom sistemu (cheval vapeur, PS) je 735,499 W)
horse power, electrical, konjska snaga, električna = 746,00 W

Torque or Moment of Force

Obrtni momenat ili momenat sile
pound-foot (lb.-ft.), funta-stopa = 1,3558 • 10⁷ dyn cm = 1,3558 N m
poundal-foot (pdl.-ft.), paundal-stopa = 4,2140 • 10⁵ dyn cm = 0,042140 N m
pound-inch (lb.-in.), funta-inč = 1,1298 • 10⁶ dyn cm = 0,112 98 N m

Moment of Inertia

Momenat inercije
pound-foot squared (lb. ft.²), funta-stopa na kvadrat = 4,2140 • 10⁵g cm² = = 4,2140 • 10² kg m²
pound-inch squared (lb.-in.²), funta-inč na kvadrat = 2,9264 • 10³ g cm² = = 2,9264 kg m²

Heat Capacity, Latent Heat

Toplotni kapacitet, latentna toplota
BTU (mean) per pound per ^oF (BTU/lb. ^oF), britanska toplotna jedinica po funti po stepenu F = 1 cal g^-1 K^-1 = 4,186 J g^-1 K^-1
BTU (60^oF) per ^oF (BTU/^oF), britanska toplotna jedinica po stepenu F = = 453,53 cal K^-1 = 1893,3 JK^-1
BTU (mean) per found (BTU/lb.), britanska toplotna jedinica po funti = = 0,5556 cal g^-1 = 2,325 J g^-1

Thermal Conductivity

Toplotna provodljivost
BTU (mean) per square foot per second for a temperature gradient 1 ^oF per inch, britanska toplotna jedinica po kvadratnoj stopi u sekundi za gradijent temperature od 1 ^oF po inču = 5,191 J cm^-2 s^-1 K^-1

Photometric Units

Fotometrijske jedinice
candle per square inch, svcća na kvadratni inč = 0,155 00 cd cm^-2
foot-candle, stopa-sveća = 10,746 lm m^-2 (lx)
Lambert (la.), lambert = 0,3183 cd cm^-2
lumen per square foot, lumena po kvadratnoj stopi = 10,764 lm m^-2
lumen per square foot per steradian, lumena po kvadratnoj stopi po ste-radijanu = 3,3816 mla = 1,0764 • 10^-3 cd cm^-2